Blog

“Waar zal ik eens over bloggen deze week?” vroeg ik retorisch. Ik had niet eens in de gaten dat ik hardop praatte. “Over LEGO®-stenen”, zei mijn zoon direct. Hij geeft altijd antwoord op alle vragen, gewenst en ongewenst, dus ook op deze. Ik moest even nadenken, want mijn blogs gaan toch over taal? Tegelijkertijd vind ik uitdagingen leuk. En is er veel over teksten te zeggen via LEGO®-stenen.

Neem de structuur. Ik kom bij het redigeren veel teksten tegen die uit ‘losse’ alinea’s bestaan. Het zijn een soort eilandjes die drijven op een vel papier. Iedere bouwer weet dat je LEGO®-blokken niet recht boven op elkaar zet, want dan krijg je een onstevige muur waar je zo een kolom tussenuit breekt. Je moet de stenen zo stapelen, dat je ze trapsgewijs verbindt. Zoiets doe je ook met schrijven. Elke alinea bevat een onderwerp. De laatste regel maakt een verbinding met de volgende alinea. En de volgende alinea sluit aan bij de vorige. Zo krijg je een stevig verbonden en overtuigende tekstopbouw.

Afwisselende lengte
Een muur die van allemaal dezelfde steentjes is gemaakt, qua kleur, maat en lengte, vind ik saai. Bovendien kun je geen verspringende structuur maken, zoals hiervoor beschreven, als je de volgende rij niet met een kleiner of groter steentje begint. Ook dat gaat op voor teksten. Voor goedlopende teksten zorg je altijd voor afwisseling in korte en lange zinnen. Met alleen lange zinnen raakt de lezer de weg kwijt. Alleen korte zinnen maakt een tekst heel staccato. Probeer je tekst maar eens op te lezen. Zijn de zinnen te lang dan struikel je, omdat je geen aansluiting meer voelt met het begin van de zin. En zijn ze te kort? Dan klinkt het dreunend en raak je buiten adem.

Accessoires
Wat LEGO® verder zo leuk maakt, zijn de extra’s. De raampjes van allerlei formaten, dakpannen, wieltjes, poppetjes, boompjes en bloemen. Ook een tekst breng je tot leven door het gebruik van ‘taalaccessoires’. Bijvoorbeeld door dialogen toe te voegen. Door een vraag te stellen en die dan te beantwoorden. Of juist niet. Een spannend verhaal is het leukste als je niet alles voorkauwt, maar subtiel iets weglaat dat de lezer zelf invult. De inbreker sluipt weg, maar als lezer weet je dat zijn rode fiets nog tegen de gevel staat.

Taalkist
Belangrijke taalaccessoires zijn ook de stijlfiguren. Zie ze als sierstenen. Bouw eens een verzachtend eufemisme in je tekst. Een overdrijvende hyperbool, een bewuste herhaling of juist een synoniem. Voeg ook eens een woordspeling in je tekstmuur. Metsel eens een tegenstelling in. Mijn kinderen hebben bepaalde raampjes en steentjes die ze liever niet gebruiken. Die maken het bouwwerk onstabiel. Zo is het ook goed om in zakelijke teksten terughoudend te zijn met ironie (link) en sarcasme omdat lezers dit gemakkelijk anders interpreteren.
Het is altijd een leuke uitdaging om iets duidelijk te maken met een beeldspraak, zoals een metafoor of vergelijking. Bijvoorbeeld door over tekstopbouw schrijven, via LEGO®-steentjes.

P.s. 1: Op de foto staat een bibliotheek, jaren geleden door mijn kinderen gebouwd. Ze hadden toen al veel met de LEGO® gespeeld: de poppetjes waren hun kapsels kwijtgeraakt ...

P.s. 2: Dit is mijn laatste blog voor 2016. Ook vanuit hier wens ik jullie allemaal hele fijne feestdagen en alvast alle goeds voor 2017 toe!